Wierzyciel ma do wyboru kilka zasadniczych sposobów odzyskiwania należnych mu pieniędzy. Jeśli jesteś przedsiębiorcą, borykającym się z problemem nierzetelnych kontrahentów – pewnie z wielu z nich już korzystałeś. Dłużnicy, prowadzący działalność gospodarczą, często zastanawiają się czy z powodu zadłużenia wierzyciel może przejąć udziały w ich firmie lub – całą firmę. Czy słusznie? Czy polskie prawo zezwala wierzycielowi na przejęcie firmy dłużnika ze względu na nieuregulowane należności? Temat jest szeroki i niejednoznaczny. Odpowiedzi na dręczące Cię pytania poniżej.

Kontrahent nie płaci w terminie – klasyczny początek problemów, który powinien wzbudzić Twoje zaniepokojenie

Problemy z brakiem płatności zazwyczaj zaczynają się niewinnie. Kilka, kilkanaście dni opóźnienia… Dłużnicy mają wiele sposobów na przeciąganie terminów płatności w nieskończoność. W końcu wierzyciel postanawia rozpocząć działania windykacyjne i próbuje przymusowo wyegzekwować od dłużnika należność. Przeczytaj, dlaczego nigdy nie powinieneś zwlekać z rozpoczęciem działań windykacyjnych.

Windykacja należności przebiega na trzech zasadniczych etapach – sądowym, polubownym oraz egzekucyjnym.

We wniosku o wszczęcie egzekucji wierzyciel podaje z jakich składników majątku dłużnika komornik ma prowadzić egzekucję. Czy może we wniosku o wszczęcie egzekucji wpisać po prostu, że chciałby przejąć całą firmę dłużnika, zamiast wymieniać poszczególne składniki majątkowe, z których komornik ma prowadzić egzekucję? Nie do końca.Warto przypomnieć, że osoba komornika, tak często kojarzona ze słowem „windykacja” pojawia się dopiero na końcowym etapie. Wcześniej, o ile sprawy nie uda się zakończyć polubownie, wierzyciel musi uzyskać przeciwko dłużnikowi wyrok lub nakaz zapłaty. Następnie, sąd zaopatruje je w klauzulę wykonalności. Dopiero teraz wierzyciel może złożyć u komornika wniosek o wszczęcie egzekucji.

Wierzyciel nie może wskutek udanej egzekucji zmusić dłużnika do pójścia do notariusza i przepisania na niego firmy.

Komornik może jednak wejść do firmy dłużnika i prowadzić skuteczne działania egzekucyjne z majątku firmowego. Wierzyciel może również odkupić od dłużnika firmę, zawierając stosowną umowę sprzedaży przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. W taki sposób wierzyciel może „przejąć” firmę. Cenę sprzedaży przedsiębiorstwa zalicza się wówczas na poczet długu.

Sprzedaż firmy – rozwiązanie problemów z długami?

Aby wierzyciel mógł w ogóle rozważać zakup firmy od dłużnika i przejęcie jej w taki sposób, warto wiedzieć co zgodnie z prawem oznacza „sprzedaż firmy”.

Firma w rozumieniu Kodeksu Cywilnego Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93, oznacza nazwę, pod którą przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą lub zawodową. W przypadku działalności gospodarczych prowadzonych przez osoby fizyczne, nazwą będzie ich imię i nazwisko oraz inne elementy, np. pseudonim, miejsce prowadzenia działalności itp.

Przedsiębiorstwo – zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje m.in. nazwę przedsiębiorstwa, własność nieruchomości lub ruchomości, koncesje, licencje i zezwolenia i wiele innych składników.

W przypadku spółek właścicielem przedsiębiorstwa jest najczęściej sama spółka. Jeśli więc nabywca nie chce kontynuować istnienia firmy, może kupić same udziały czy akcje – bez odrębnego zakupu samego przedsiębiorstwa. Ta zasada oczywiście nie będzie miała zastosowania w przypadku jednoosobowych działalności gospodarczych.Zbycie samej firmy – czyli jej nazwy – nie jest możliwe. Jest to oczywiste szczególnie w przypadku działalności prowadzonych przez osoby fizyczne. Można jednak nabyć przedsiębiorstwo, akcje w spółce akcyjnej czy też udział w spółce z.o.o.

Badania „due diligence” – zanim zdecydujesz się przejąć firmę dłużnika

Każdy wierzyciel zainteresowany przejęciem firmy swojego dłużnika poprzez zakup przedsiębiorstwa, powinien się nad tym dobrze zastanowić. W podjęciu decyzji pomogą szczególnie tzw. badania due diligence.

Badania due diligence oznaczają sprawdzenie ogółu dokumentów w spółce pod kątem zgodności z prawem oraz finansowym.

Nabycie firmy od przedsiębiorcy – osoby fizycznej

Celem takiego kompleksowego sprawdzenia kondycji firmy jest analiza i poznanie potencjalnych ryzyk. Można dzięki nim zidentyfikować ważne nieprawidłowości, jak np. brak koniecznych uchwał organów spółki czy istnienie umów znacznie ograniczających możliwości działania spółki (umowy na wyłączność, porozumienia cenowe itp.). Jako potencjalny nabywca, z pewnością wolałbyś wiedzieć o tak istotnych rzeczach jeszcze przed zawarciem samej umowy.

Osobną kwestią pozostaje przejęcie firmy od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą. W tym przypadku konieczne będzie dokonanie cesji wszystkich umów, związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Takie umowy również powinny zostać kompleksowo sprawdzone w ramach badania due diligence. Warto byłoby również podjąć szereg działań pozaprawnych, np. poinformować kontrahentów o planowanej zmianie.

Co więcej, osoba fizyczna, które decyduje się sprzedać prowadzoną działalność gospodarczą, powinna zgłosić jej zakończenie do CEiDG. Musi również przeprowadzić inne czynności likwidacyjne. Jeśli majątek przedsiębiorstwa byłby już zbyty, miałyby one jedynie charakter formalny.

Nabycie zadłużonego przedsiębiorstwa – odpowiedzialność nabywcy za długi

W przypadku wierzycieli, decydujących się „przejąć” firmę od dłużnika, bardzo ważna jest kwestia odpowiedzialności za długi. Dłużnik, oprócz wierzyciela zainteresowanego zakupem, może mieć jeszcze wielu innych.

Sprzedawca firmy (zbywca) jak i jej nowy właściciel (nabywca) ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązania przedsiębiorstwa. Dopóki jego zobowiązania nie będą uregulowane, wierzyciele mogą żądać spełnienia świadczenia zarówno od zbywcy, jak i nabywcy. Nabywca nie poniesie jednak odpowiedzialności, jeśli mimo zachowania należytej staranności, nie wiedział o danym długu

Te ogólne zasady mają również zastosowanie w przypadku należności wobec organów publicznoprawnych. Nabywca odpowie zatem solidarnie ze zbywcą m.in. za zaległości podatkowe. Zanim wierzyciel zdecyduje się więc zawrzeć transakcję, powinien szczegółowo zbadać sytuację przejmowanej firmy. Warto byłoby zadbać o uregulowanie wszystkich zobowiązań – zarówno publicznoprawnych, jak i wynikających z umów.Odpowiedzialność nabywcy jest ograniczona do wartości nabytego przedsiębiorstwa lub według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Bez zgody wierzyciela nie można takiej odpowiedzialności wyłączyć ani ograniczyć.

Przykład: Firma „ABC” jest wierzycielem firmy XYZ. Obie firmy działają w tej samej branży. Firma „XYZ” jest znaną i lubianą marką, jednak m.in. z powodów błędów w zarządzaniu utraciła płynność finansową i popadła w długi. Firma „ABC” postanowiła więc przejąć firmę „XYZ”, zawierając z nią umowę sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Firma „ABC” wiedziała o trzech innych wierzycielach firmy „XYZ”, ponieważ dochowała należytej staranności i m.in. zleciła badania due diligence. Po zawarciu umowy, wyszło jednak na jaw, że firmie „XYZ” udało się ukryć jednego wierzyciela i dług o bardzo dużej wartości. Firma „ABC” odpowie zatem solidarnie z firmą „XYZ” wobec trzech wierzycieli, o których wiedziała. Nie odpowie jednak za dług wobec czwartego wierzyciela, którego istnienie zataiła firma „XYZ”. W przypadku tego długu, odpowiedzialna będzie jedynie firma „XYZ”.

Zakup firmy od dłużnika – czy wierzyciele korzystają z takiej możliwości ?

Drobni wierzyciele raczej rzadko decydują się na „przejęcie” firmy dłużnika poprzez zakup przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. Jest to rozwiązanie kosztowne, długoterminowe i wymagające wielu działań o charakterze prawnym. Podejmowanie się go samodzielnie może być ryzykowne. Zdecydowanie warto w tym przypadku skorzystać z usług kancelarii i oszczędzić sobie wielu nerwów.

Takie rozwiązanie zdecydowanie ma jednak sens w przypadku dużych wierzycieli, którym zależy na kontynuacji działalności dłużnika. Może tak być np. w przypadku, gdy dłużnik działa w tej samej branży i stanowi znaną konsumentom markę. Wówczas przejęcie firmy i kontynuacja działalności może przynieść wierzycielowi wymierne korzyści. W przypadku niewielkich firm i wierzycieli nieprowadzących działalności na bardzo dużą skalę, zdecydowanie lepszym sposobem odzyskania pieniędzy od dłużnika będzie skuteczna windykacja.

Windykuj bezpiecznie i skutecznie razem z Vindicat.pl

Vindicat.pl to innowacyjny system, dłużący do monitoringu wierzytelności oraz samodzielnej windykacji online. System działa w całości online i nie wymaga od wierzyciela podejmowania działań osobiście. Stanowi realną pierwszą pomoc dla wszystkich przedsiębiorców, którzy mają już dość współpracy z nierzetelnymi kontrahentami.

Przedsiębiorcy zarejestrowani w systemie Vindicat.pl mogą monitorować online swoje firmowe należności, co pomaga w utrzymaniu kontroli nad finansami firmy. Mogą również prowadzić bezpieczną i skuteczną windykację – system prowadzi ich przez wszystkie jej etapy i podpowiada kolejne kroki.

System do monitoringu należności i samodzielnej windykacji online Vindicat.pl umożliwia również negocjowanie z dłużnikiem online. Jest to rozwiązanie niezwykle wygodne – ogranicza konieczność krępującego, osobistego kontaktu z dłużnikiem. Ponadto, przedsiębiorcy korzystający z usług systemu Vindcat.pl mogą też w każdym momencie zdecydować się na sprzedaż wierzytelności i wystawienie jej na znanej i wysoko pozycjonowanej giełdzie długów Vindicat.pl. .
System Vindicat.pl to rozwiązanie sprawdzone i bezpieczne.Pozwala na regularny monitoring należności i odpowiednio wczesne podejmowanie skutecznych działań windykacyjnych. Oprócz tego, umożliwia wierzycielom korzystanie z gotowych i spersonalizowanych pism i dokumentów windykacyjnych. Przedsiębiorca wprowadza do systemu dane dłużnika, wykonuje kilka kliknięć… i nie musi martwić się, że nie potrafi samodzielnie przygotować jakiegoś pisma czy wniosku. Z systemu można wygenerować m.in. pozwy, e-pozwy, wezwania do zapłaty i dokumenty niezbędne na etapie egzekucyjnym.

System do monitoringu wierzytelności oraz samodzielnej windykacji online Vindicat.pl to jedyne tak kompleksowe narzędzie na rynku. Uprasza procesy windykacyjne w małych i średnich firmach i pomaga w wyrobieniu u kontrahentów dyscypliny płatnicze

Zanim zadecydujesz czy chciałbyś przejąć firmę dłużnika – prowadź skuteczną windykację 

Warto osobiście przekonać się w czym system do monitoringu należności i samodzielnej windykacji online Vindicat.pl może pomóc Twojej firmie.

Przejęcie firmy dłużnika w drodze kupna przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części to kosztowne i skomplikowane przedsięwzięcie. Ten artykuł poruszył jedynie najważniejsze aspekty przejęcia firmy przez wierzyciela. W niektórych przypadkach może być to korzystne z punktu widzenia wierzyciela rozwiązanie.  Przed podjęciem decyzji o strategicznym charakterze, warto jednak odpowiednio wcześnie rozpocząć działania windykacyjne lub spróbować dojść do porozumienia z dłużnikiem. Ponad 90% spraw prowadzonych przy pomocy systemu do monitoringu należności i samodzielnej windykacji online Vindicat.pl kończy się na etapie polubownym. Przekonaj się o tym na własnej skórze – załóż konto w systemie już dziś.

FAQ:

Co może zająć komornik w firmie dłużnika?

Komornik przede wszystkim zajmuje konta firmowe. Pozostawia na nich jednak środki konieczne m.in. do wypłaty pensji pracownikom oraz opłacenie ubezpieczenia  ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego. Może zająć również niemalże wszystkie ruchomości należące do firmy, tj. sprzęty elektroniczne, samochody itp.

Zorganizowana część przedsiębiorstwa – co to znaczy?

Zorganizowana część przedsiębiorstwa to wyodrębniona organizacyjne struktura, która może funkcjonować samodzielnie. Nie są to nie są poszczególne składniki, z których można utworzyć odrębne przedsiębiorstwo.

Czy wierzyciel, który chciałby odkupić firmę od dłużnika, zapłaci podatek VAT?

Zgodnie z ustawą o VAT sprzedaż przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części nie jest opodatkowana podatkiem VAT. Dotyczy to zarówno nabywcy, jak i zbywcy. Ważne jest zatem, aby umowa sprzedaży bardzo dokładnie określała, że przedmiotem sprzedaży jest właśnie przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część (a nie np. poszczególne elementy majątku firmy).

Jakiej formy wymaga przejęcie firmy w drodze kupna przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części?

W myśl art. 75¹ Kodeksu Cywilnego, zbycie przedsiębiorstwa powinno musi odbyć się w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Dodatkowo, należy pamiętać, że jeśli w skład przedsiębiorstwa wchodzi nieruchomość, do przeniesienia własności nieruchomości będzie konieczna form aktu notarialnego.

Czy zobowiązanie się przez nabywcę do uregulowania wszystkich zobowiązań poprzedniego właściciela firmy będzie skuteczne?

W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że samo zobowiązanie się nabywcy przedsiębiorstwa do uregulowania zobowiązań zbywcy, nie wywołuje skutków wobec wierzyciela. Potwierdza to m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 6 października 2016 r. (sygn. akt. I ACa 665/16,)

Jak nabyć prawo do nazwy stosowanej przez firmę prowadzoną przez osobę fizyczną?

Zgodnie z kodeksem cywilnym, „firmą jednoosobowego przedsiębiorcy jest jego imię i nazwisko”. Do imienia i nazwiska można dodać dodatkowe elementy. Oczywistym jest, że tej nazwy nie da się odkupić w całości, ponieważ zawiera imię i nazwisko. Można jednak odkupić inne określenia stosowane przez firmę – również te wpisane do CEiDG. Np. firma, która dotychczas nazywała się „Drutex Anna Nowak” po sprzedaży może nazywać się „Drutex Jan Kowalski”.

Jak w przypadku przejęcia firmy wygląda kwestia pracowników?

Kwestię tę wprost reguluje art. 23¹ Kodeksu Pracy. W przypadku przejścia całego zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę, z mocy prawa staje się on stroną w dotychczasowych stosunkach pracy. Jeśli pracownicy są zatrudnieni na innej podstawie niż umowa o pracę, pracodawca z dniem przejęcia zakładu pracy lub jego części, musi zaproponować im nowe warunki pracy i płacy. Musi również wskazać im termin, wynoszący minimum 7 dni na podjęcie decyzji co do proponowanych warunków.

Czy w przypadku przejęcia pracowników, nowy właściciel firmy musi powiadamiać ZUS?

Tak. Takiemu zgłoszeniu służą przede wszystkim druki ZUS ZUA i ZUS ZWUA.